ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚੁਣੌਤੀਆਂ
Punjab De Shahira Vich Chunautiyan
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਅੱਜ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੋਹਾਲੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਜਲੰਧਰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰ ਉਦਯੋਗ, ਸਿੱਖਿਆ, ਤੇ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪਰ ਇਸ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸ਼ਹਿਰੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਐਬ ਤੇ ਅਪ੍ਰਸੰਸਕਤਾਵਾਂ ਵੀ ਜੰਮ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਲਈ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਚਮਕ-ਧਮਕ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਅੱਜ ਕਈ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਲੁਕੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਣਦੇਖਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਪੱਛਮੀ ਅੰਨ੍ਹੀ ਨਕਲ। ਅੱਜ ਦੇ ਜਵਾਨ ਪੱਛਮੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਆਪਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਪਹਿਚਾਣ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਪਹਿਰਾਵੇ, ਤੇ ਲੋਕ ਰਸਮਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਨੇ ਲੈ ਲਈ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮੁੱਲ ਹੌਲੇ-ਹੌਲੇ ਮਿਟਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਦੂਜੀ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਹੈ ਨੈਤਿਕ ਮੁੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ। ਸ਼ਹਿਰੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਸੀ ਸਬੰਧਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਮਿੱਤਰਤਾ ਦੀ ਥਾਂ ਲਾਭ-ਹਾਨੀ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਲੈ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਪੜੋਸੀਪਨ ਦੀ ਮਿੱਠਾਸ ਖਤਮ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਤੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਹੀ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਬੇਰੁਖ਼ੀ ਤੇ ਸਵਾਰਥਪੂਰਨ ਸੋਚ ਸਮਾਜਿਕ ਇਕਜੁੱਟਤਾ ਲਈ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ।
ਤੀਜੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨਸ਼ਿਆਂ ਤੇ ਅਪਰਾਧਾਂ ਦਾ ਵਧਣਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਅਰਥ ਖਰਚ, ਦਿਖਾਵਾ ਤੇ ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਦੀ ਦੌੜ ਨੇ ਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭਟਕਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪਾਰਟੀਆਂ, ਕਲੱਬਾਂ ਅਤੇ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਜੀਵਨ ਦੀ ਚਾਹ ਵਿੱਚ ਕਈ ਜਵਾਨ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨਾਸ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਪੂਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪਰਿਆਵਰਨ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਅਤੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਘਾਟ ਵੀ ਸ਼ਹਿਰੀ ਐਬਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਟ੍ਰੈਫ਼ਿਕ ਜਾਮ, ਗੰਦਗੀ, ਸ਼ੋਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਅੱਜ ਹਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਆਮ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਸੁਵਿਧਾ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ ਦੀ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਕੱਟਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਵਾ ਅਤੇ ਮਾਹੌਲ ਦੋਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਹੱਲ ਸਿਰਫ਼ ਸਰਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਮਾਜਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਨਾਲ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਮਝਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸਕੂਲਾਂ ਤੇ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚ ਨੈਤਿਕ ਸਿੱਖਿਆ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵਧਾਵਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਹਿਚਾਣ ਤੇ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।
ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣਾ ਫਰਜ ਨਿਭਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਮਨੋਰੰਜਨ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਚੰਗੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਵੀ ਦੇ ਸਕਣ। ਨਸ਼ੇ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸਖ਼ਤ ਕਾਨੂੰਨ ਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਨਤੀਜਾ: ਸ਼ਹਿਰੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਐਬਾਂ ਤੇ ਅਪ੍ਰਸੰਸਕਤਾਵਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹਨ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਤਰੱਕੀ ਦੀ ਰਾਹ ਚੁਣੀਏ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਨਾਲ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਵੀ ਕਾਇਮ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇਮਾਰਤਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਚੇ ਇਨਸਾਨਾਂ ਨਾਲ ਸੁੰਦਰ ਬਣਾਉਣਾ ਸਾਡਾ ਸਭ ਦਾ ਫਰਜ ਹੈ।
ਸ਼ਬਦ ਗਿਣਤੀ: ਲਗਭਗ 500 ਸ਼ਬਦ
