ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ
Punjabi Farmers’ Problems
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਮਿਹਨਤੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਲਹਿਰਾਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਿਸਾਨ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਅੰਨਦਾਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਸੋਨਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਇਹੀ ਕਿਸਾਨ ਕਈ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀ ਘੱਟ ਰਹੀ ਆਮਦਨ, ਵਧਦੇ ਕਰਜ਼ੇ, ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਨੇ ਉਸਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੱਛੋਕੜ ਵਿੱਚ, ਸਵਾਲ ਉਠਦਾ ਹੈ — ਕੀ ਲੋਹੜੀ ਵਰਗੇ ਤਿਉਹਾਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਦਦਗਾਰ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ?
ਕਿਸਾਨ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ
ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਸਾਨ ਅੱਜ ਆਰਥਿਕ, ਸਮਾਜਕ ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਜੀ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਜਿੱਥੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਆਦਰ ਤੇ ਮਾਣ ਮਿਲਦਾ ਸੀ, ਹੁਣ ਉੱਥੇ ਘਾਟੇ ਦਾ ਡਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਬੀਜ, ਖਾਦਾਂ, ਡੀਜ਼ਲ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦੇ ਖਰਚ ਵਧ ਗਏ ਹਨ, ਪਰ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਹੀਂ ਵਧੀ। ਸਰਕਾਰੀ ਮੰਡੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਅੰਨ ਠੀਕ ਮੁੱਲ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ।
ਮੌਸਮ ਦੀ ਬੇਰੁਖੀ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਬੇਮੌਸਮੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਜਾਂ ਸੁੱਕਾ ਪੈਣ ਨਾਲ ਸਾਲ ਭਰ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਪਰੋਂ ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ ਬੋਝ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਉਸਦੀ ਹੌਸਲਾਅਫ਼ਜ਼ਾਈ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿੰਦੀਆਂ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਆਤਮਹੱਤਿਆ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵੀ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ — ਜੋ ਇੱਕ ਦਰਦਨਾਕ ਸੱਚਾਈ ਹੈ।
ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ – ਖੁਸ਼ੀ ਜਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਰਿਵਾਜ?
ਲੋਹੜੀ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਭਰਿਆ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਮੱਕੀ ਦੀ ਫਸਲ ਦੀ ਕਟਾਈ ਅਤੇ ਸਰਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਅੱਗ ਦੇ ਗੇੜੇ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਗਿੜ੍ਹ ਤੇ ਰੇਵੜੀਆਂ ਵੰਡਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਅਸਲ ਹਾਲਤ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸੋਚਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ — ਕੀ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਅੱਜ ਉਸਦੇ ਚਿਹਰੇ ‘ਤੇ ਸੱਚੀ ਖੁਸ਼ੀ ਲਿਆ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਕਈ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਲੋਹੜੀ ਸਿਰਫ਼ ਰਿਵਾਜਕ ਤਿਉਹਾਰ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ। ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੀ ਥਾਂ ਚਿੰਤਾ ਨੇ ਡੇਰੇ ਲਗਾ ਲਏ ਹਨ। ਕਿਸਾਨ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਉਹ ਚਮਕ ਨਹੀਂ ਜੋ ਕਦੇ ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਅੱਗੇ ਬੈਠ ਕੇ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਸਵਾਲ ਹੈ — “ਜੇ ਮੇਰੀ ਫਸਲ ਦੀ ਕੀਮਤ ਹੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਖੁਸ਼ੀ ਕਿਵੇਂ ਮਨਾਵਾਂ?”
ਕੀ ਲੋਹੜੀ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ?
ਜੇ ਅਸੀਂ ਚਾਹੀਏ, ਤਾਂ ਲੋਹੜੀ ਵਰਗੇ ਤਿਉਹਾਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਮਦਦਗਾਰ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਸਮਾਜਿਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ: ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਲੋਕ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਚਲਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ: ਤਿਉਹਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਸਥਾਨਕ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਤੇ ਮੇਲੇ ਲਗਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਮਾਰਕੀਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਏਕਤਾ: ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਗੀਤ ਤੇ ਨਾਚ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖੇਤੀ ਸਾਡੀ ਰੂਹ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਉਸਦਾ ਰਖਵਾਲਾ।
ਨਿਸ਼ਕਰਸ਼:
ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਿਰਫ਼ ਉਸਦੀ ਨਹੀਂ, ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਜੇ ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਈਏ, ਉਸਦਾ ਸਾਥ ਦੇਈਏ ਤੇ ਉਸਦੀ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਰਿਵਾਜ ਨਹੀਂ, ਸੱਚੀ ਮਦਦ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਆਓ ਇਸ ਲੋਹੜੀ ‘ਤੇ ਅਸੀਂ ਅੱਗ ਦੇ ਗੇੜੇ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਵੀ ਗੇੜਾ ਪਾਈਏ — ਤਾਂ ਕਿ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਲੋਹੜੀ ਹਰ ਖੇਤ ਤੇ ਹਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਸਕੇ।
ਸ਼ਬਦ ਗਿਣਤੀ: ਲਗਭਗ 500
