ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚ ਜੀਵੰਤ ਰੱਖਣ ਦੇ ਢੰਗ
Punjabi Bhasha Nu Navi Pidhi vich Jivant rakhan de Dhang
ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਾਡੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਹੈ — ਇਹ ਸਾਡੀ ਪਹਿਚਾਣ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਮਾਂ ਬਿਨਾਂ ਬੱਚਾ ਅਧੂਰਾ ਹੈ, ਓਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕੌਮ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਅਧੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚ ਜੀਵੰਤ ਰੱਖਣਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਲੋੜ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।
ਅੱਜ ਦੇ ਜਵਾਨ ਇੰਟਰਨੈੱਟ, ਮੋਬਾਈਲ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਥਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਹੌਲੇ-ਹੌਲੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੇ ਅਸੀਂ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਜੀਵੰਤ ਬਣਾਈਏ।
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਮਾਪੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਓਥੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸਵੈਭਿਮਾਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ, ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸੁਣਾਉਣ ਅਤੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਨ। ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਜੀਵੰਤ ਰੱਖੇਗਾ ਸਗੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਲਈ ਪਿਆਰ ਵੀ ਵਧਾਏਗਾ।
ਦੂਜਾ, ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਮਾਣ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਰਸਮੀ ਪਾਠ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਸਗੋਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਰਚਨਾਤਮਕ ਸੋਚ ਵੱਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਨਾਟਕ ਅਤੇ ਲੇਖਨ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗਿਤਾਵਾਂ ਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰੱਖ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਤੀਜਾ ਢੰਗ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਵਰਤਾਓ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਜੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮੱਗਰੀ — ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਪੌਡਕਾਸਟ, ਯੂਟਿਊਬ ਵੀਡੀਓਜ਼, ਬਲੌਗ ਅਤੇ ਐਪਸ — ਵਧੇਰੇ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਣ, ਤਾਂ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਆਪ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵੱਲ ਖਿੱਚੀ ਆਵੇਗੀ। ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਮਨੋਰੰਜਨ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਾ ਰੱਖ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਚੌਥਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕ ਕਲਾ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਜੀਵੰਤ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਸਾਖੀ, ਲੋਹੜੀ, ਤੇਜ ਤੇ ਗਿਧੇ-ਭੰਗੜੇ ਵਰਗੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲਾਂ ਤੇ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਰਸਮਾਂ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਰੂਹ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹਨ।
ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਲਈ ਮਾਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ, ਲਿਖਣ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਨ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਾਂਗੇ, ਤਾਂ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵੀ ਇਸ ਮਾਣ ਨੂੰ ਅਪਣਾਏਗੀ।
ਨਤੀਜਾ: ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਜੀਵੰਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਕਰਮਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਘਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਕੂਲ ਤੱਕ, ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਰਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਤੱਕ — ਹਰ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਮਾਣ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਸਾਡਾ ਫਰਜ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਜੀਵੰਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕੀਏ, ਤਾਂ ਕੱਲ੍ਹ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਗੌਰਵਮਈ ਭਾਸ਼ਾਈ ਵਿਰਾਸਤ ਨਾਲ ਚਮਕਦਾ ਰਹੇਗਾ।
ਸ਼ਬਦ ਗਿਣਤੀ: ਲਗਭਗ 500 ਸ਼ਬਦ
