ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖ ‘ਭੂਚਾਲ’
Bhuchal
ਇਹ 15 ਮਈ 2016 ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਭੂਚਾਲ ਵਰਗੀ ਤਬਾਹੀ ਆਈ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਵਰਗੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਮੁੰਡੇ ਲਈ ਇਹ ਕਿਸੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਅਜਿਹਾ ਅਜੀਬ ਤਜਰਬਾ ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵਾਪਰਿਆ।ਅਜੇ 2 ਵਜੇ ਦੇ ਕਰੀਬ। ਰਾਤ ਦੀ ਘੜੀ- ਨੇੜੇ ਹੀ ਮੈਂ ਸੌਂ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੇਰੀ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਸੁੱਤੇ ਹੋਏ ਸਨ ਕਿ ਅਚਾਨਕ ਖਿੜਕੀਆਂ ਖੜਕਣ ਲੱਗੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਭਿਆਨਕ ਗੜਗੜਾਹਟ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ। ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਚੀਕ-ਚਿਹਾੜਾ ਸੀ।ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਭੂਚਾਲ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਉੱਠੇ, ਧਰਤੀ ਕੰਬ ਰਹੀ ਸੀ। ਬਾਹਰ ਹੰਗਾਮਾ ਹੋਣ ਲਗ ਪਿਆ। ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਕਮਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਣ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ ਅਸੀਂ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਗਏ।ਹੋਰ ਲੋਕ ਵੀ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਰਹੇ ਸਨ, ਲੋਕ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਧੱਕੇ ਮਾਰ ਕੇ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਰਹੇ ਸਨ। ਭੂਚਾਲ ਕੁਝ ਦੇਰ ਹੀ ਚੱਲਿਆ ਪਰ ਲੋਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਡਰ ਗਏ। ਉਹ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਦੱਸ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਭੂਚਾਲ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਡਰ ਨਾਲ ਕੰਬ ਰਹੇ ਸਨ। ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਗੱਡੀ ਬਾਹਰ ਘੁੰਮ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਐਲਾਨ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਜਾਣ, ਮੁੜ ਭੂਚਾਲ ਆਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਦੁਚਿੱਤੀ ਵਿੱਚ ਸਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਹੁਣ ਉਸ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹਦਾਇਤਾਂ ਮਿਲ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਪਲੰਘ ਕੱਢ ਲਏ। ਗਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਲੀਚਾ ਵਿਛਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉੱਥੇ ਕੁਝ ਲੋਕ ਇਕੱਠੇ ਬੈਠ ਕੇ ਭਗਵਾਨ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਗਲੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਖੇਡਣ ਲੱਗੇ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਹਾਲ-ਚਾਲ ਪੁੱਛਣ ਨਿਕਲੇ ਸਨ, ਜਲਦੀ ਹੀ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਛੋਟੇ ਝਟਕਿਆਂ ਨਾਲ ਕਾਫੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕਈ ਕੱਚੇ ਅਤੇ ਅਰਧ ਕੱਚੇ ਮਕਾਨ ਢਹਿ ਗਏ ਹਨ। ਕਈ ਲੋਕ ਦੱਬ ਗਏ।ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਟੈਲੀਫੋਨ ਦੇ ਖੰਭੇ ਟੇਢੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਰਿਕਟਰ ਪੈਮਾਨੇ ‘ਤੇ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ 8 ਮਾਪੀ ਗਈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭੂਚਾਲ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਭੂਚਾਲ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਤਬਾਹੀ ਦੇਖਣ ਗਏ।
ਨੇੜਲੇ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿਚ ਭਾਰੀ ਭੀੜ ਸੀ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਫਾਇਰ ਬ੍ਰਿਗੇਡ ਦੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਸਨ। ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਇਮਾਰਤ ਢਹਿ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਉਸ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਦੱਬੇ ਹੋਏ ਸਨ।ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਜਗ੍ਹਾ ਗਏ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਕਹਿਰ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ।ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੇ ਢੇਰ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। 8-10 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ ਗਿਆ। ਮਲਬੇ ਹੇਠ ਦੱਬੇ ਆਪਣੇ ਅਜ਼ੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਗੁਆਚ ਜਾਣ ਦਾ ਉਹ ਦੁਖੀ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਔਰਤਾਂ ਰੋ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਰਦਨਾਕ ਨਜ਼ਾਰਾ ਸੀ।ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਲਬੇ ਹੇਠ ਦੱਬ ਕੇ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਸਰਕਾਰੀ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਵੀ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਗਿਆ। ਸੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀਆਂ ਬਿਪਤਾਵਾਂ ਅੱਗੇ ਬੇਵੱਸ ਹੈ।
