ਐਲਬਰਟ ਆਇਨਸਟਾਈਨ
Albert Einstein
ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅਲਬਰਟ ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਦਾ ਨਾਮ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਖੋਜਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ‘ਲਾਈਟ ਦੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ’ ਲਈ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਯਹੂਦੀ ਸੀ ਪਰ ਜਰਮਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਮਾਰਚ 1879 ਨੂੰ ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਕਸਬੇ ਉਲਮ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਜਦੋਂ ਸਕੂਲ ਗਏ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਅਧਿਆਪਕ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਤੁਰੰਤ ਜਵਾਬ ਨਹੀ ਦੇ ਸਕਦੇ ਸੀ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂਂ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਗਣਿਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੂਰਖ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਪਾਸ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਗਣਿਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਗਣਿਤ ਵਿੱਚ ਸਸ਼ਕਤ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਸਦੀ ਰੁਚੀ ਵਧ ਗਈ। ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਵਿੱਚ ਕੌਣ, ਕਿੱਥੇ, ਕਦੋਂ, ਕਿਵੇਂ ਜਾਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
ਇਕ ਵਾਰ ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਗਏ ਤਾਂ ਉਹ ਮੰਜੇ ‘ਤੇ ਲੇਟ ਗਏ। ਇਸ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਕੰਪਾਸ ਖਰੀਦਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਬਕਸੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੀਆਂ ਸੂਈਆਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਉਸੇ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਸੂਈ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਚੁੰਬਕ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇੱਕ ਚੁੰਬਕ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸੂਈ ਦਾ ਉੱਤਰੀ ਸਿਰਾ ਧਰਤੀ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਸਿਰੇ ਦੁਆਰਾ ਖਿੱਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਸਿਰਾ ਧਰਤੀ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਸਿਰੇ ਦੁਆਰਾ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਦੀ ਇਸੇ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਗਰੈਵਿਟੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਦੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਕੁਦਰਤ ਵਿਚ ਕੁਝ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀਆਂ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਚਾਚੇ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਲਜਬਰਾ ਵੀ ਸਿੱਖ ਲਿਆ ਅਤੇ ਅਲਜਬਰੇ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਦਾ ਮਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਯੂਕਲਿਡ ਦੀ ਜਿਓਮੈਟਰੀ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਖੋਜੀ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਤਿੱਖਾ ਕੀਤਾ। ਬਰਨਸਟਾਈਨ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੋਂ ਜਾਨਵਰਾਂ, ਪੌਦਿਆਂ, ਬੱਦਲਾਂ, ਤਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਜੁਆਲਾਮੁਖੀ ਬਾਰੇ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਰੌਸ ਨੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਵਖਾਈ।
ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਲਈ ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਨੇ ਔਰੋ ਦੇ ਇੱਕ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ। ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਸਵਿਸ ਪੌਲੀਟੈਕਨਿਕ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ।ਇਥੋਂ ਗਣਿਤ ਵਿਗਿਆਨੀ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਤਕਨੀਕੀ ਸਹਾਇਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਦੇ ਸਾਪੇਖਵਾਦ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਸਾਲ 1905 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਗਿਆਨੀ ਬਣ ਗਏ। ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਹਰ ਥਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਨਿੱਘਾ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਜਰਮਨੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਯਹੂਦੀਆਂ ਉੱਤੇ ਅਤਿਆਚਾਰ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਮਾਨ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਉਹ ਬੈਲਜੀਅਮ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਜਾਨਲੇਵਾ ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਏ। ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਫਾਰ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਦਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਬਣੇ। ਜਰਮਨੀ ਤੋਂ ਕੱਢੇ ਗਏ ਯਹੂਦੀਆਂ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਵੱਲੋਂ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿੱਚ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ। ਅੰਦੋਲਨ ਚਲਾਈ ਗਈ। ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਨੇ ਵੀ ਇਸਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਬਣਿਆ ਤਾਂ ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਪਰ ਉਸਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਰਮਨੀ ਤੋਂ ਕੱਢੇ ਗਏ ਦੋ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਨੂੰ ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਐਟਮ ਬੰਬ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਦੱਸੀ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਜਰਮਨੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਐਟਮ ਬੰਬ ਬਣਾਵੇ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਹ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਏ। 16 ਜੁਲਾਈ 1945 ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਪਰਮਾਣੂ ਬੰਬ ਦਾ ਸਫਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਕੀਤਾ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਇਹ ਬੰਬ ਸੁੱਟ ਕੇ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਦੋ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗਲਤੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਪਸ਼ਚਾਤਾਪ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੜਦੇ ਰਹੇ। 18 ਅਪ੍ਰੈਲ 1955 ਵਿੱਚ ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
